Cấu trúc giải phẫu xương hàm trên

Xương hàm trên là một trong hai cấu trúc xương tạo nên hàm, với cấu trúc còn lại là xương hàm dưới. Xương hàm trên có vai trò quan trọng trong việc hình thành vòm miệng, hốc mũi, sàn hốc mắt và nắn miệng. Nó cũng giữ các răng trên và kết nối với các xương khác trong xương mặt và xương sọ.

Cấu trúc hàm

Hàm là tập hợp của hai cấu trúc xương nằm ở phần thấp của khuôn mặt, nơi mà các răng được bảo vệ bên trong miệng. Hai cấu trúc này được gọi là hàm dưới và hàm trên.

Xương hàm dưới là một xương di động duy nhất trong hộp sọ, kết nối với xương thái dương thông qua khớp thái dương hàm. Xương hàm trên bao gồm các răng trên và đóng vai trò trong việc tạo thành cấu trúc của khoang mũi, hốc mắt và khoang miệng. Các cơ nhai như cơ cắn, cơ thái dương, cơ chân bướm ngoài và cơ chân bướm trong, giúp hàm có khả năng di chuyển và tạo ra sức mạnh. Xương hàm có cấu trúc tương tự như các xương khác trên cơ thể con người. Nó được hình thành từ hai loại mô:

• Mô vỏ não: còn được gọi là phần cứng và giàu khoáng chất nhất của xương.
• Mô xốp: là phần bên trong của xương, mềm mại hơn và giống như một miếng bọt biển. Mô xốp mang lại tính linh hoạt cho xương và hoạt động như một cơ chế giảm sốc.

Cấu trúc giải phẫu xương hàm trên

Xương hàm trên là một trong những thành phần chính của xương mặt và có cấu trúc chẵn, gồm hai bản đối xứng thuộc về phần xương mặt. Hàm trên được liên kết với các phần khác của xương mặt và cũng tham gia vào việc tạo thành vòm miệng, hai bên của hốc mũi, và sàn của hốc mắt.

Cả hai xương hàm trên đều tĩnh lặng và kết nối với các phần khác của xương mặt trên như xương gò má, xương lệ, xương khẩu cái, cuốn mũi dưới và các phần của xương sọ như xương trán và xương sàng. Tương tự như xương hàm dưới, một phần của xương hàm trên bao quanh các răng, tạo thành khu vực gọi là ổ răng. Nhiều cơ trong khu vực này cho phép các chuyển động như cắn, mút, và nâng môi trên.

Phần trên của hàm trên được điều chỉnh bởi các dây thần kinh hàm trên và các nhánh khác nhau của chúng. Các động mạch trong vùng hàm trên bao gồm các nhánh của động mạch cảnh chung như động mạch hàm trên và động mạch vành trên.

Các bệnh lý về hàm

Có nhiều triệu chứng có thể xuất hiện ở hàm và cho thấy sự xuất hiện của các bệnh lý khác nhau:

• Hội chứng SADAM hoặc Costen: Biểu hiện bằng cơn đau ở hàm cũng như khó mở miệng.

• Chứng nghiến răng: Có thể xảy ra ban ngày hoặc ban đêm và dẫn đến nghiến răng do căng thẳng hoặc lập cập/nghiến răng trong khi ngủ.
• Viêm xương khớp thái dương hàm (TMJ): Biểu hiện bằng cơn đau có thể do tắc nghẽn cử động mở và ngậm miệng.
• Ung thư hàm: Có thể là ung thư hàm thứ phát sau ung thư miệng và lan đến xương hàm hoặc ung thư nguyên phát của xương hàm. Các triệu chứng không cụ thể bao gồm đau hàm, các vấn đề về răng, chảy máu trong miệng và tình trạng chung xấu đi.

Ngoài ra, xương ổ răng dễ bị tổn thương trong trường hợp mắc bệnh nha chu, mất răng, loãng xương, nhiễm trùng, u hạt răng hoặc chấn thương. Điều này có thể dẫn đến nguy cơ gây ra những biến đổi về thẩm mỹ, hình thái và chức năng của hàm.

Chẩn đoán và điều trị xương hàm trên

Chẩn đoán và điều trị các bệnh lý liên quan đến hàm đòi hỏi quy trình phức tạp và đa chiều:

Hội chứng SADAM hoặc Costen: Chẩn đoán thông qua khám lâm sàng và kiểm tra bổ sung như chụp toàn cảnh nha khoa hoặc MRI TMJ để đánh giá tình trạng của hàm. Trong trường hợp nghiên cứu nặng, tiêm corticosteroid có thể được thực hiện để giảm đau.

Nghiến răng: Chẩn đoán thông qua khám lâm sàng. Bác sĩ có thể nhận thấy mòn răng, tăng thể tích cơ hàm và các triệu chứng khác.

Thoái hóa khớp: Chẩn đoán bằng khám lâm sàng và chụp X-quang hoặc MRI để xác nhận tình trạng.

Ung thư hàm: Chẩn đoán thông qua khám lâm sàng và các xét nghiệm bổ sung như nội soi và sinh thiết. Phẫu thuật là phương pháp điều trị đầu tiên, trong đó khối u được loại bỏ và xương hàm được tái tạo sau đó.

Các phương pháp điều trị khác có thể bao gồm:

• Thuốc giảm đau và thuốc chống viêm: Được kê đơn để giảm đau và giảm viêm.
• Tiêm axit hyaluronic: Được thực hiện trong trường hợp viêm xương khớp.
• Hóa trị: Được sử dụng đầu tiên cho u lympho hoặc u tủy ảnh hưởng đến xương hàm mà không cần phẫu thuật.
• Xạ trị: Hiếm khi được sử dụng, thường dành cho các trường hợp ung thư hàm.

Xương hàm trên được chi phối bởi dây thần kinh hàm trên và các nhánh khác nhau. Các động mạch nằm ở vùng hàm trên là các nhánh của động mạch cảnh chung: Động mạch hàm trên, động mạch vành trên,...